KATI ATIK YÖNETİMİ

ODTÜ yerleşkesi geniş bir alana yayılmakta ve içerisinde idari ve akademik binalarının yanında, kültürel ve sosyal binaları ve yaşam alanlarını (yurt, misafirhane ve lojmanlar) da bulundurmaktadır. Bu durum kampüs içinde farklı özelliklerde katı atıkların üretilmesine sebep olmaktadır.

Bu atıkların bir kısmının geri dönüştürülebilir ve tekrar kullanılabilir olmasının yanında bir kısmı doğru toplanmaz ve işlemlerden geçmezse çevreye ve insan sağlığına zararlı olabilecek niteliktedir. Laboratuvarlardan çıkan kimyasal atıklar tehlikeli atıklara, kütüphane ve dersliklerden bolca çıkan kağıt atıkları ise geri dönüştürülebilir ve tekrar kullanılabilir atıklara örnek olarak verilebilir. ODTÜ'de, üniversiteye ait iki çöp aracının topladığı çöpler, Mamak'ta bulunan katı atık depolama sahasına iletilmektedir. Çankaya Belediyesi tarafından kampüs içerisinde konumlandırılan geri dönüşüm kutuları ise yine belediye tarafından toplanmaktadır. Bina içlerinde geri dönüşüm kutuları bulunmaktadır ve 2015 yılının başlarından itibaren kütüphane ve bazı bölümlerde yerinde ayrıştırma uygulaması bulunmaktadır. Organik atıklar ise diğer çöplerle birlikte atılmakta ve herhangi bir kompost prosesinden geçirilmemektedir.

Projenin katı atık yönetimi ile ilgili iş paketinde 4 farklı dönemde saha çalışması yapılarak ODTÜ'de farklı zamanlarda üretilen katı atık ve geri dönüşüm için toplanan atık miktarları hesaplanmış ve kişi başı atık üretim oranları hem mekânsal hem de dönemsel olarak belirlenmiştir. Kampüs iki bölge halinde incelenmiştir. Bu bölgelerdeki binaların da katı atık karakteristiklerinin farklılık göstermesi dolayısıyla (yemek atığı, kağıt atığı vs.), iki bölge de kendi içerisinde alt bölgelere ayrılmış, çıkan katı atık miktar ve çeşitleri ayrıntılı olarak incelenmiştir. Bölgelerle ilgili açıklamalar aşağıdaki gibidir:

1. Bölge: Bu da incelenen kampüs alanının yaklaşık %32'sine denk gelmektedir. Bu bölge için çıkan çöp arabası sırasıyla aşağıdaki rotayı izlemiştir:

2. Bölge: Toplam alanın %64'ünü oluşturmaktadır (Toplam alanın geri kalan %4'ü ormanlık alanı içermektedir). 2. Bölge için çıkan araba aşağıdaki rotayı izlemiştir:

Geri Dönüşüm: Geri dönüşüm kutuları Çankaya Belediyesi tarafından toplanmaktadır. Tek araçla tüm alan toplanmış, şu şekilde bir rota izlenmiştir:

Gıda artıklarının minimize edilmesi amacıyla bir uygulama yapılarak evsel atıklardan kompost oluşturmak için süreçler başarı ile tamamlanmıştır. Katı atık iş paketi kapsamında aynı zamanda kafeterya ve laboratuvar atıkları ile ilgili de bilgiler toplanarak sürdürülebilir atık yönetimi kapsamında öneriler paketi oluşturulmuştur.

Çalışmanın katı atık iş paketi kapsamında ODTÜ bünyesinde hizmet veren Kafeterya, Sağlık ve Rehberlik Merkezi (SRM), Merkezi Laboratuvar, Çevre Mühendisliği Bölümü Laboratuvarları, Üniversite Atık Komisyonu ve Hurda İşletme Müdürlüğü'nün atık yönetimi konusunda izledikleri planlar incelenmiş ve yurtdışındaki "Yeşil Kampüs" örneği üniversitelerdeki uygulamalarla karşılaşılaştırılmıştır. Son olarak da karşılaştırmalar sonucu elde edilen olumlu ve ODTÜ yerleşkesinde hayata geçirilebilecek uygulamalarla ilgili önerilerin sunulmuştur.

SIFIR ATIK

Üniversitemizde Sıfır Atık Birimi'nce kurulan ve kampüs genelinde yaygınlaştırılması için çalışmalar yürütülen sıfır atık yönetim sistemi, atık yönetimi süreçlerinde çevre ve insan sağlığının ve tüm kaynakların korunmasını hedeflemektedir.

Ekim 2019 tarihinde Üniversitemiz İdari ve Mali İşler Daire Başkanlığı bünyesinde Sıfır Atık Birimi (SAB) kurulmuştur.

Şubat 2020 tarihinde Sıfır Atık Birimi web sayfası kurulmuştur.

03 Mart 2020 tarihinde Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğünce verilen Sıfır Atık Projesi Farkındalık Eğitimi gerçekleştirilmiştir.

20 Mayıs 2020 tarihinde Sıfır Atık Yönetim Sistemi (SAYS) Usul ve Esasları kabul edilmiştir. Aynı gün tüm mensup ve öğrencilere Genel Sekreterlik duyurusu yayımlanmıştır.

20.05.2020 - 15.06.2020 tarihleri arasında SAYS Kapsamında Bina/Kat Kontrol Sorumluları belirlenmiştir.

Mayıs 2020 tarihinde;

196 adet binanın 582 katına 635 adet 3'lü (Kağıt atıklar için mavi, plastik cam metal ve ambalaj atıkları için mavi ve evsel atıklar için gri) kumbara seti ile organik atıklar için 351 adet kahverengi kumbara yerleştirilmiştir.

Kampüste bulunan 85 ayrı noktaya 95 adet 2'li (Kağıt atıklar için mavi, plastik cam metal ve ambalaj atıkları için mavi) konteyner seti ve organik atıklar için 20 adet kahverengi konteyner yerleştirilmiştir.

Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığının 7 Nisan 2020 tarih ve 2020/12 sayılı Genelgesi uyarıcınca 83 adet binaya 298 adet maske ve eldiven toplama kutusu yerleştirilmiştir.

Atık türleri ve kumbaraların doğru kullanımına yönelik afişler bastırılarak iç mekanlara yerleştirilen kumbaraların yakınına asılması sağlanmıştır. Söz konusu afişler, atıkların ayrıştırılması konusunda yönlendirici olmaktadır.

Kampüsümüzde 3 ayrı noktaya Atıkmatik yerleştirilmiştir. ODTÜDEN Mağazası önü, Yurtlar Bölgesi ile Yabancı Diller Yüksekokulu civarına yerleştirilen ve plastik, metal, cam atıkların geri dönüşümünü sağlamaya yönelik Atıkmatik cihazlarının sayısının artırılması hedeflenmektedir. Atıkmatikler cam, metal ve plastik atıklar ile atık pillerin toplanması için kullanılmaktadır. Atıkmatik cihazlarına atılan atıklar puana çevrilerek ODTÜDEN mağazasından hediyeler kazanılmasını sağlamaktadır.

Üniversitemiz 17.09.2020 tarihinde tarihi itibari ile Temel Sıfır Atık Belgesi almaya hak kazanmıştır.

30 Mart 2021 tarihinde Sıfır Atık Yönetim Sistemi Uygulayıcıları İçin Bilgilendirme Sunumu web sayfamızda yayınlanmış ve aynı gün tüm mensup ve öğrencilere Genel Sekreterlik duyurusu yayımlanmıştır.

Ekim - Kasım 2021 tarihlerinde Taşınabilir Pil Üreticileri ve İthalatçıları Derneği'nden (TAP) edinilen pil toplama kutuları 9 ayrı binaya yerleştirilmiştir.

01 Aralık 2021 tarihinde Yuva ve Anaokulu Müdürlüğünde okul öncesi çocuklar için sıfır atık etkinliği yapılmıştır. Toplam 5 sınıfa (5-6 yaş grubu yaklaşık 60 kişi) Hülya Ercan ve Firdevs Yalçın tarafından Sıfır Atık Eğitimi verilmiştir.

Sıfır atık kapsamında Üniversitemizde 01.01.2021 ile 31.12.2021 tarihleri arasında 164.700 kg atık çıkmıştır.

Kampüs içerisinde sıfır atık ile ilgili farkındalığın artırılmasına yönelik Yurtlar Müdürlüğü'nden başlamak üzere diğer bölüm ve birimlerde çalışan personel için eğitim verilmesi planlanmaktadır.